Amerykański powieściopisarz Nathan Zuckerman w połowie lat siedemdziesiątych trafia do Pragi, pogrążonej w głębokim cieniu, rzucanym przez wszechwładny w tej części Europy Związek Radziecki, w poszukiwaniu niepublikowanych rękopisów pewnego zamęczonego w latach II wojny światowej pisarza żydowskiego. W kraju, krępowanym gorsetem totalitarnego komunizmu, odkrywa trudną sytuację pisarzy podlegających zinstytucjonalizowanym prześladowaniom. Jednocześnie u tych prześladowanych pisarzy dostrzega dziwnie perwersyjną odmianę heroizmu.
Praska orgia, składająca się z dziennikarskich zapisków Zuckermana z jego pobytu wśród tych degradowanych przez państwo intelektualistów, to zaskakujące interludium w przemyślnie skomponowanym opus magnum Philipa Rotha o nieprzewidywalnych skutkach uprawiania sztuki.
Przez literaturę amerykańską przetoczyła w przedostatniej dekadzie XX wieku prawdziwa fala utworów, opartych na osobistym najczęściej zetknięciu z problemami Europy Wschodniej, m.in. Praska orgia Philipa Rotha.
Ta krótka powieść stanowi niejako apendyks do obszernej trylogii, której bohaterem jest sławny współczesny pisarz nowojorski, Nathan Zuckerman. Apendyksem i zwieńczeniem, choć – jak pokazała następna powieść, Counterlives – nie zamknięciem całego cyklu.
Praska orgia dzięki swej środkowo-europejskiej scenerii pozwala Zuckermanowi spojrzeć na siebie z zewnątrz. Nie jest to spojrzenie całkiem serio, taka już bowiem natura Zuckermana, że – mówiąc słowami Rotha – “jego uwikłanie w komizm wynika z wciąż ponawianych zabiegów o ucieczkę z tegoż uwikłania komicznego”.
Największym osiągnięciem Rotha w Praskiej orgii jest prawdopodobnie wplecenie wielu ludzkich losów w tak krótki tekst. Są to przede wszystkim losy Czechów – czy prawdziwe, czy skłamane, nigdy nie wiemy, jak nie może tego wiedzieć kilkudniowy gość. Do tego dodać trzeba losy przyszłe, potencjalne, łącznie z kafkowską nieco, ale przecież z drugiej strony prawdopodobną wizją własnego losu.
“Obscenicznie śmiała, a zarazem wspaniale pokazująca paranoiczną rzeczywistość, która nabrała cech uniwersalności. Najlepsza rzecz Rotha, rodzaj kody dla calej jego dotychczasowej twórczości”.
The New York Times Book Review
“Książka Rotha jest swego rodzaju pastiszem na czechosłowackich opozycjonistów. Precyzyjnie mówiąc, pastiszem na ich wyidealizowany obraz, który dociera do mieszkańca Europy Zachodniej. Gdzieś w tle Roth zdaje się polemizować z Kunderą, kpiąc z przeintelektualizowanej kunderowskiej Pragi, która czeskiemu pisarzowi jawi się jako środek Europy, swoiste kulturowe i intelektualne centrum.”
Łukasz Grzesiczak/ Novinka.pl
SZUKASZ INNEJ KSIĄŻKI?
WPISZ TYTUŁ LUB AUTORA LUB TEMATYKĘ:
