Do czego zdolny jest ktoś, w czyje ręce złożono los tysięcy ludzi? Czy władza w ekstremalnych warunkach musi być władzą absolutną? Czy strategia mniejszego zła może być usprawiedliwiona, kiedy w grę wchodzi życie ludzkie?
W mieszkaniu współczesnego polskiego pisarza pojawia się tajemniczy jegomość. Składa propozycję popartą pokaźną sumą – pisarz ma się udać do Łodzi, gdzie przyjrzy się dziwnemu procesowi. Na ławie oskarżonych zasiądzie Mordechaj Chaim Rumkowski, zwany Chaimem Groźnym lub Królem Chaimem Pierwszym. Jako przewodniczący Judenratu stworzył w łódzkim getcie doskonale prosperujące państwo niewolnicze, które dostarczało Niemcom wszelkich dóbr. Miał to być sposób na ocalenie 70 tysięcy Żydów przed Zagładą. Jednak rządy Chaima miały swoje mroczne strony…
Świadkami w tym widmowym procesie będą ofiary i współpracownicy Rumkowskiego. Kafkowska atmosfera, balansowanie na granicy urojenia i rzeczywistości oraz zdrowa dawka autoironii… Nie ma wątpliwości, Bart po raz kolejny wspiął się na wyżyny literackiego kunsztu.
Nagrody:
Najlepsza Książka 2008 portalu salonkulturalny.pl
Nominacje:
Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus 2009
Nagroda Literacka Gdynia 2009
NIKE 2009
Nic w tej książce nie jest do końca pewne. Z jednej strony jest to relacja z procesu Chaima Rumkowskiego, przewodniczący Judenratu w łódzki getcie. Procesu, który nigdy się nie odbył. Z drugiej historia miłości autora do pewnej kobiety. Miłości, która nigdy nie miała miejsca. Wplecione w opisywane wydarzenia są postaci historyczne, a także wiele anonimowych osób, które miały nieszczęście żyć i umierać w latach zagłady. Bohaterem książki jest także Łódź, w której przeszłość i teraźniejszość przeplatają się ze sobą.
Dla mnie najważniejszym wątkiem jest proces Rumkowskiego. Jak ocenić, a nie daj Boże, jak sprawiedliwie osądzić człowieka, który zarządzał ludźmi, o których oni sami albo wiedzieli albo domyślali się, że zginą? Rozmawiać z hitlerowcami, nie rozmawiać, wybierać kto ma pierwszy umrzeć czy nie wybierać. Przedłużać oczekiwanie na śmierć czy pozwolić na śmierć jak najszybciej? Dylematy poważniejsze od tych zawartych w dramatach Szekspira, a cytatów i nawiązań do niego jest w książce sporo.
Książka napisana łatwym językiem, barwnie i pomimo tematu ze sporą dawką humoru. Nie czyta się jej się przyjemnie. Pytanie „Jak żyć po Zagładzie?” jest nadal aktualne.