Joanna Krakowska Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi
Laureatka Nagrody Literackiej GDYNIA 2021 – esej
Nominacja do Nagrody Literackiej “Nike” 2021
Anarchistyczna, a więc z definicji antytotalitarna, odmieńcza rewolucja była totalna. Polegała bowiem na przekraczaniu wszelkich granic – tego, co piękne, tego, co stosowne, tego, co uznane, tego, co bezpieczne i tego, co silne. Jej narzędziem był performans – gatunek sztuki, a zarazem strategii społecznej, który zagarnia na swój użytek cudze przestrzenie, sprawiając, że literatura, teatr, sztuki wizualne, taniec i życie nieodwołalnie tracą autonomię wobec siebie nawzajem. Narzędziem performansu była zaś często odmieńczość, czyli queer – brak uznania dla kulturowych norm pętających wyobraźnię, pragnienia, ekspresję i fantazję.
Ta książka to tylko mały wycinek historii performansu, historii queeru, historii Nowego Jorku, historii kontrkultury i zarazem popkultury. Wycinek trochę inny niż te najbardziej znane i najczęściej opowiadane, bo więcej tu kobiet, a mniej muzyki, więcej teatru, a mniej Warhola, choć i teatr nie ten, co zwykle. Opowiada o historii odmieńczego performansu (słowo to rozumiane jest tu bardzo szeroko) na Manhattanie – na scenie, w piwnicy, w klubie i na ulicy – od lat sześćdziesiątych po dziewięćdziesiąte, z wycieczkami w przyszłość i w przeszłość, a nawet do Polski.
Książka ukazuje się w serii „mówi muzeum” wydawanej wspólnie przez Wydawnictwo Karakter i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.
*
Pasjonująca i zarazem ważna książka, która ukazuje się w idealnie trafionym momencie. Od historii artystycznego undergroundu Nowego Jorku lat 70., 80. i 90. przechodzi płynnie do wielkich ruchów społecznych walczących o wolność i równość.
Ale to nie jest książka tylko o ulicznych starciach, medialnych kampaniach i prawnych bataliach. Obok Sprawy (czy raczej: Spraw) przez wielkie „S” Krakowska kreśli barwną mozaikę kameralnych nowojorskich klubów i offowych teatrów, z których wyrastała sztuka queeru.
(…)
Krakowska przypomina zarazem o wciąż żywej kulturowej amnezji i politycznym cynizmie, które sprawiają, że o sprawy raz wywalczone trzeba ciągle walczyć od nowa.
Witold Mrozek, “Książki. Magazyn do czytania”
Wiele prawd w tej książce, bardzo Państwu polecam jej niespieszną lekturę. Autorka ani przez sekundę nie dystansuje się od tego w jakim czasie i dla kogo ją pisze, a ja czuję się przez nią mentalnie zaangażowany. Liczę na szerszą wspólnotę w tej kwestii.
Wojciech Szot, FB/Zdaniem Szota
Fantastyczna książka! Nie tylko dla zainteresowanych teatrem i kulturą alternatywną, ale dla wszystkich, którym nieobca jest ciekawość idei, biografii niebanalnych osobowości, gueerowania kultury i rozmywania oczywistości wpisanych w heteronormatywność.
Blog Bernadetty Darskiej
Trudna do przecenienia wartość poświęconej amerykańskiemu queerowemu performansowi w drugiej połowie XX wieku książki Joanny Krakowskiej polega na tym, że mimo lekkiego prowadzenia narracji, poluzowania akademickiego rygoru wypowiedzi autorka rzeczowo i z pasją opisuje artystyczne działania, a jednocześnie ma na horyzoncie myślowym ten właśnie metaobraz: queeru jako niemożliwej utopii, która zarazem chce się ziścić, odmienić świat, ale i wykazuje wysoką świadomość, że będzie to jej nieodwołalny koniec. Dlatego też, mimo że w książce czytamy o działaniach sprzed półwiecza, nie ma wątpliwości, że to publikacja na wskroś współczesna, jak najbardziej zdolna do opisu otaczających nas wydarzeń: artystycznych, ale i może przede wszystkim politycznych. Jak wskazuje bowiem Krakowska, te dwie sfery są w optyce queerowej absolutnie nierozdzielne. Pisze ona przekonująco o totalności queerowych interwencji, które nie tylko łączyły w jednym dziele niemal wszystkie gałęzie sztuk – od malarstwa, przez poezję, aż po teatr – lecz przede wszystkim opisywały świat we wszystkich jego przejawach, nieraz niepokojąco spajając się z życiem artysty/artystki, które samo stawało się wielkim performansem.
[…]
Książkę Krakowskiej czyta się doskonale jako świadectwo epoki, ale świadectwo umiejętnie zapośredniczające żywe, aktualne refleksy współczesności, która domaga się twórczej siły queerowej furii.
Aleksander Kmak, Magazyn “SZUM”
Kampowe i feministyczne archiwum sprzeciwu, obok którego nie należy przechodzić obojętnie.
Marcel Warbisch, “artPapier”
SZUKASZ INNEJ KSIĄŻKI?
WPISZ TYTUŁ LUB AUTORA LUB TEMATYKĘ:
