Autorka książki – Karolina Lanckorońska – opowiada o swoich losach podczas II wojny światowej. Zetknęła się zarówno z okupacją radziecką jak i niemiecką, przebywała w niemieckich więzieniach, w końcu została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück.
Wybuch wojny zastał ją we Lwowie, gdzie pracowała jako wykładowca na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza. 17 września Polacy dowiedzieli się, że na wschodnie tereny Polski wkracza Armia Czerwona, rzekomo, żeby bronić mieszkającej tu ludności, w rzeczywistości jako drugi najeźdźca. Życie w mieście pod okupacją radziecką stawało się z dnia na dzień trudniejsze. Rosjanie rabowali sklepy i domy, Polacy byli więzieni, z czasem rozpoczęły się masowe wywózki w głąb Rosji. Zmieniło się też życie na uniwersytecie, władze uczelni objęli komuniści, pod ich dyktando należało formułować treści nauczania. Zwalniano polskich profesorów. Wkrótce Lanckorońska także została pozbawiona posady. Zdecydowała się wówczas wyjechać do Krakowa, tu zamierzała działać w Związku Walki Zbrojnej.
Okupacja niemiecka okazała się równie trudna do zniesienia jak radziecka. W Krakowie panował terror, łapanki. Wkrótce doszły tu wieści o budowie straszliwej fabryki zbrodni – Auschwitz. Lanckorońska rozpoczęła działalność w Radzie Głównej Opiekuńczej, której członkinie opiekowały się więźniami aresztowanymi przez Niemców. W tym czasie doszły ją wieści o zniknięciu profesorów uniwersytetu lwowskiego – domyślano się, że zginęli w masowej egzekucji zorganizowanej przez Niemców. Zaginęli też polscy oficerowie zgromadzeni w obozach w Kozielsku i Starobielsku. Poszukiwano ich przez organizację Czerwonego Krzyża – bez rezultatu.
Działalność Lanckorońskiej wieńczyły sukcesy – więźniów dożywiano, ale dowiedziano się, że na przykład w więzieniu w Stanisławowie Polacy są masowo rozstrzeliwani. Tu komendantem był Krüger. Ze względu na trudną sytuację Lanckorońska zdecydowała się na pobyt w tym mieście. Poznała Krügera osobiście. Wkrótce też została przez niego aresztowana. Poznała realia niemieckich więzień, ponieważ ze Stanisławowa została przewieziona do Lwowa. Od Krügera dowiedziała się, jak zginęli profesorowie lwowscy. Zostali wyprowadzeni nad ranem na Wzgórza Wuleckie i tu rozstrzelani. Akcję nadzorował Krüger, a rozkazy wydawał Kutschmann, z którym zetknęła się we Lwowie.
Ponieważ w więzieniu lwowskim Lanckorońska powiedziała Kutschmannowi o zbrodni lwowskiej, ten prosił ją o spisanie zeznań, a potem oskarżył Krügera w Berlinie o to, że zapoznał z tak poważną sprawą więźniarkę. Krüger został zdegradowany, ale Lanckorońska już o tym nie wiedziała – wywieziono ją do Berlina, gdzie miała złożyć zeznania, a potem pojechała z transportem do obozu w Ravensbrück.
Tu miała okazję zapoznać się z losem Polek – część z nich poddano zbrodniczym eksperymentom medycznym, umierały w męczarniach, a te które przeżyły do końca życia miały poważne kłopoty ze zdrowiem. Polki były w większości więźniarkami politycznymi, torturowano je (postrachem obozu był Ludwig Ramdohr), a następnie rozstrzeliwano. Mimo tych tragicznych doświadczeń Polki zorganizowały tajne nauczanie, wykłady na temat historii sztuki prowadziła oczywiście Lanckorońska. Było tak, dopóki przebywała między więźniarkami. Okazało się bowiem, że dla Niemców była kłopotliwym więźniem – pochodziła ze starego arystokratycznego rodu, spokrewnionego z wielkimi rodami Włoch. Wstawiano się za nią, więc została umieszczona w wygodnie urządzonej celi i otrzymywała lepsze wyżywienie. Ale dużą część pobytu w obozie przebywała w odosobnieniu. Tu dowiedziała się o zbrodni katyńskiej – rozstrzelaniu polskich oficerów. Jeszcze nie było wiadomo, kto ją popełnił, Niemcy czy Rosjanie. Lanckorońska domyślała się, że Rosjanie.
Lanckorońska opuściła Ravensbrück w kwietniu 1945 r. Znalazła się we Włoszech, gdzie pozostała już do końca życia
SZUKASZ INNEJ KSIĄŻKI?
WPISZ TYTUŁ LUB AUTORA LUB TEMATYKĘ:
