Category: eseje i felietony

Tanie eseje i felietony

Śmierć Żydów Fotografie Nadine Fresco

17 Wrz 2019 Przemysław Pufal

smierc zydow 183x300 - Śmierć Żydów Fotografie Nadine FrescoŚmierć Żydów Fotografie Nadine Fresco

Punktem wyjścia wybitnego eseju Nadine Fresco jest osiem zdjęć ukazujących masakry Żydów na jednej z plaż w pobliżu łotewskiego miasta Lipawa. Widać na nich kobiety i dziewczęta,  niekiedy nagie, zmuszane do pozowania przed śmiercią, i ciała rozstrzelanych, zsuwające się do wykopanych zawczasu dołów. Obrazy przedstawiające pierwsze prześladowania Żydów – bojkot ich przedsiębiorstw, „noc kryształową”, łapanki – były publikowane w Trzeciej Rzeszy w celach propagandowych, ale robili je także – wbrew zakazom wydanym na początku masowych masakr – żołnierze i cywile, będący świadkami i uczestnikami tych zdarzeń. Nadine Fresco, opisując kilka z tych zdjęć z obiektywizmem i pozornym brakiem emocji charakterystycznym dla sztuki fotograficznej, osiąga efekt o nieprawdopodobnej sile.

Jak rowery mogą uratować świat Peter Walker

26 Sie 2019 Przemysław Pufal

Jak rowery moga uratowac swiat 210x300 - Jak rowery mogą uratować świat Peter WalkerJak rowery mogą uratować świat Peter Walker

Wbrew temu, co mógłby sugerować tytuł, książka Petera Walkera charakteryzuje się całkowitym brakiem jakiejkolwiek ideologii napisał o książce Olivier Schneider, Prezes Francuskiej Federacji Rowerzystów. Przez większą część XX wieku wydawało się, że rower jest wynalazkiem, który prędzej czy później odejdzie do lamusa, oddając pola masowej motoryzacji, ewentualnie pozostanie tylko atrybutem ubranych w lycrę fanów sportu. Dla wielu ludzi powrót do rowerów jako codziennego środka transportu w miastach który jest faktem wciąż wydaje się czymś trudnym do wyobrażenia. Właśnie o tym niezwykłym fenomenie traktuje książka Petera Walkera. Autor to powszechnie znany w Wielkiej Brytanii komentator polityczny dziennika The Guardian i jednocześnie zapalony użytkownik roweru. Jak na dziennikarza szanowanej brytyjskiej gazety przystało autor odwołuje się do licznych badań naukowych i literatury. Zabiera czytelnika w podróż w czasie do miast sprzed 80 i 120 lat, gdzie ruch rowerowy był czymś powszechnym i masowym, ale także do miast przyszłości, w których z pewnością rower będzie jednym z kluczowych środków transportu. Autor pokazuje, jak wygląda sytuacja transportu rowerowego w wielu miastach na świecie Londynie, Nowym Jorku, Montrealu, duńskim Odense czy Sewilli. Nie unika trudnych tematów jak: przestrzeganie przepisów przez rowerzystów, jazda w kasku czy ryzyko związane z jazdą rowerem wśród wielu aut. Książka radykalna i do bólu merytoryczna. Jak rowery mogą uratować świat Petera Walkera to pozycja obowiązkowa na półce każdego obserwatora życia współczesnych miast.

Wiosna obywateli Timothy Garton Ash

19 Sie 2019 Przemysław Pufal

Wiosna obywateli 191x300 - Wiosna obywateli Timothy Garton AshWiosna obywateli Timothy Garton Ash

1989 – rok, w którym w Europie Wschodniej umarł komunizm

Kopalnia Dymitrow w Bytomiu, Stocznia Gdańska, lokal wyborczy w Warszawie, pogrzeb Imrego Nagya w Budapeszcie, upadek muru berlińskiego oraz praski teatr Lanterna Magika podczas aksamitnej rewolucji. To miejsca i wydarzenia, w których trzydzieści lat temu Timothy Garton Ash osobiście był i brał w nich udział, aby opisać te przełomowe chwile. Z reporterską swadą, humorem i erudycją opisuje także wydarzenia, które je poprzedzały i po nich nastąpiły, by ostatecznie doprowadzić do powstania Europy, jaką dziś znamy. To znakomita i zwięzła książka dla młodego czytelnika, który sam tych wydarzeń już nie pamięta, a chciałby się dowiedzieć, co doprowadziło do upadku systemu komunistycznego w Polsce i sąsiednich krajach.

Timothy Garton Ash jest profesorem w St. Antony’s College na Uniwersytecie Oksfordzkim i członkiem rzeczywistym Instytutu Hoovera na Uniwersytecie Stanforda. Regularnie pisuje dla „New York Review of Books”. W 2017 r. otrzymał Nagrodę Karola Wielkiego; jest także m.in. laureatem dziennikarskiej Nagrody Orwella.

Koniec końca świata Jonathan Franzen

12 Sie 2019 Przemysław Pufal

Koniec końca świata 205x300 - Koniec końca świata Jonathan FranzenKoniec końca świata Jonathan Franzen

„Jeśli esej, zgodnie z francuskim źródłosłowem, jest czymś w rodzaju próby – czymś takim, czego się podejmujemy, czymś niekoniecznie ostatecznym, kategorycznym; czymś, na co się poważono na podstawie osobistych doświadczeń i subiektywności autora – możemy chyba powiedzieć, że żyjemy w złotym wieku eseistyki. Na jakiej imprezie byłeś w piątek wieczorem, jak cię potraktowała stewardesa, co myślisz o dzisiejszym skandalu politycznym: media społecznościowe funkcjonują na podstawie założenia, że nawet najdrobniejszy subiektywny mikrokomentarz jest nie tylko wart osobistego odnotowania, jak w pamiętniku, lecz także podzielenia się nim z innymi ludźmi – ironizuje Jonathan Franzen w pierwszych zdaniach swojej, zapowiadanej jako ostatnia książce. Tyle że eseje Franzena to nie mikrokomentarze, a poruszające, pełne ironii i dystansu wobec obiegowych opinii refleksje na temat literatury, niepokojących zmian klimatycznych, relacji międzyludzkich w dobie internetu i przede wszystkim pasji ornitologicznej, która każe autorowi podróżować po różnych zakątach globu. Fascynująca, ale i miejscami gorzka lektura.

Studio nieużyteczności Eseje Simon Leys

2 Lip 2019 Przemysław Pufal

Studio nieuzytecznosci 192x300 - Studio nieużyteczności Eseje Simon LeysStudio nieużyteczności Eseje Simon Leys

Simon Leys to literacki pseudonim Pierre’a Ryckmansa, urodzonego w 1935 roku w Brukseli w patrycjuszowskiej rodzinie, zmarłego w 2014 roku w Sydney.

Simon Leys to jeden z najwybitniejszych sinologów XX wieku, znawca klasycznych tradycji malarstwa chińskiego, a zarazem przenikliwy komentator rzeczywistości komunistycznych Chin od czasów zdobycia władzy prze Mao Tse-tunga. Jego demaskacja „zniewolonych umysłów” biorących reżim Mao za spełnienie kolejnych utopii „nowego wspaniałego świata” odznacza się Orwellowskim brakiem złudzeń i przekonującym rozpoznaniem pisarza obdarzonego zmysłem rzeczywistości.

Wielcy patroni Leysa to Simone Weil, Joseph Conrad i George Orwell. Studio nieużytecznościpozostaje jedną z najbardziej znaczących książek naszych „mrocznych czasów”.

Nienazwana teraźniejszość Roberto Calasso

2 Lip 2019 Przemysław Pufal

Nienazwana terazniejszosc 193x300 - Nienazwana teraźniejszość Roberto CalassoNienazwana teraźniejszość Roberto Calasso

Ktoś, kto żyje obecnie, doświadcza najbardziej wyraziście i dojmująco codziennej niewiedzy co do tego, gdzie stawia stopę. Teren jest sypki, linie się podwajają, materiały się prują, perspektywy chwieją. Można wówczas odczuć z większą oczywistością, że znajdujemy się w „nienazwanej teraźniejszości”.

Pomiędzy 1933 a 1945 rokiem świat dokonał próby samounicestwienia i próba ta częściowo się powiodła. Ten, który wyłonił się później, był bezkształtny, prymitywny, superpotężny. W nowym tysiącleciu świat jest bezkształtny, prymitywny i coraz bardziej superpotężny. Nie pozwala się uchwycić w żadnej swojej części. To świat rozbity, nawet w oczach naukowców. Nie ma własnego stylu i posługuje się wszelkimi możliwymi stylami.

Auden zatytułował Wiek niepokoju, swój krótki, wielogłosowy poemat umiejscowiony w nowojorskim barze, pod koniec wojny. Dziś głosy te brzmią bardzo odlegle, jakby dochodziły z innej doliny. Niepokoju nie brakuje, lecz nie jest on dominujący. Dominuje nieistotność, zabójcza nieistotność. To wiek nieistotności.

Nietoperz i suszone cytryny Marcin Meller

25 Cze 2019 Przemysław Pufal

Nietoperz i suszone cytryny 201x300 - Nietoperz i suszone cytryny Marcin MellerNietoperz i suszone cytryny Marcin Meller

Zbiór felietonów jednego z najbardziej popularnych dziennikarzy w Polsce.

Teksty pochodzące z lat 2016–2019 okraszone zostały barwnymi anegdotami o świecie mediów, opowieściami o miłości, polityce i straconych szansach, a także o ulubionych Mazurach i piłce nożnej. O dzieciach i ojcach, lizusach i romantykach, zachwytach i irytacjach, małych przyjemnościach oraz wielkich cierpieniach, o radości życia i niezgodzie na draństwo. No i o tym, jak niegdyś miało się virahę i brabant.

Oblężona demokracja Jacek Żakowski

16 maja 2019 Przemysław Pufal

Oblezona demokracja 198x300 - Oblężona demokracja Jacek ŻakowskiOblężona demokracja Jacek Żakowski

Polska nie jest wyjątkiem. Gdzie okiem sięgnąć, demokracja drży w posadach. Co gorsze, nie tylko demokracja. Cały ewoluujący od II wojny światowej porządek – polityczny, gospodarczy, społeczny, prawny i kulturowy – coraz bardziej się kruszy. Ale demokracja cierpi na tym najmocniej. Bo w powszechnym odczuciu to ona jest temu wszystkiemu winna.

Niestety to prawda. Demokracja jest winna. Nie jako idea, bo żadnej lepszej ludzie nie wymyślili, ale jako system społeczny i instytucjonalny.

W pierwszej części tej książki znajduje się jedenaście rozmów, pokazujących niektóre mechanizmy, które za zgodą demokratycznych rządów i parlamentów, przez ich beztroskę lub na ich życzenie stały się tak potężne, że rozsadzają, a w niektórych krajach faktycznie już rozsadziły liberalno-demokratyczny porządek. W drugiej części znajduje się siedem rozmów opisujących niektóre aspekty wyłaniającego się alternatywnego porządku. Trzecia część poświęcona jest liberalno-demokratycznej reakcji na próbę zainstalowania nowego populistyczno-autorytarnego ładu.

W dużej mierze właśnie temu ma służyć ta książka.

Jacek Żakowski, komentator „Polityki”, kierownik Katedry Dziennikarstwa Collegium Civitas, prowadzi piątkowe poranki w TOK FM, stale współpracuje z Gazetą Wyborczą, Superstacją i Wirtualną Polską. Autor i współautor kilkunastu książek oraz programów telewizyjnych. Laureat wielu nagród, m.in. Dziennikarz Roku 1997, dwóch Wiktorów i Superwiktora, im. Bolesława Prusa, im. Władysława Grabskiego.

Substancja nieuporządkowana Adam Zagajewski

9 maja 2019 Przemysław Pufal

Substancja nieuporzadkowana - Substancja nieuporządkowana Adam ZagajewskiSubstancja nieuporządkowana Adam Zagajewski

Gdybym był filozofem, napisałbym rozprawę o uśmiechu – o tym, jak zmienia twarz kobiety czy mężczyzny, jak sprawia, że twarde rysy twarzy kogoś nieuważnego, nieobecnego, wycofanego, niekiedy może pełnego niechęci, albo po prostu głęboko obojętnego, zmęczonego, zdeprymowanego, nagle miękną i ślą do innych sygnał mówiący: jestem człowiekiem, nie jestem taki zły. Może nawet mówi coś więcej: jestem wolny.

[fragment]

Adam Zagajewski w zbiorze Substancja nieuporządkowana prowadzi czytelnika drogą swoich myśli: od życia w wolności i prawie po symfonie Mahlera. Zagląda do korespondencji Czapskiego z Heringiem i daje się porwać niezrównanej sile ich rozmowy. Z nostalgią zerka w stronę Schulzowskiego irracjonalnego Drohobycza. Podgląda Herberta skupionego nad swoim notatnikiem w zapomnianym już muzeum w Dahlem. Skłania czytelnika do uważności. Poddaje pod rozważania tematy praw i zadziwienia. Wspomina artystów, których już nie ma – wielkich poetów naszych czasów i zastanawia się nad ich przesłaniem w chaotycznym świecie „dzisiaj”. Próbuje zapanować nad nieuporządkowaną substancją literatury.

Adam Zagajewski (ur. 1945) – jeden z najbardziej znanych, cenionych i nagradzanych za granicą współczesnych polskich pisarzy. Jego książki tłumaczone są na najważniejsze języki świata. Poeta, prozaik, eseista, krytyk, tłumacz. Redaktor „Zeszytów Literackich” od 1983. Członek Polskiego PEN Clubu i Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1988 prowadzi zajęcia z creative writing na uniwersytecie w Houston w Teksasie.

Biskupom nie wolno milczeć Ostatnie felietony Tadeusz Pieronek

23 Kwi 2019 Przemysław Pufal

Biskupom nie wolno milczec 204x300 - Biskupom nie wolno milczeć Ostatnie felietony Tadeusz PieronekBiskupom nie wolno milczeć Ostatnie felietony Tadeusz Pieronek

Ostatnie felietony biskupa Tadeusza Pieronka
Zmienia się świat, zmienia się Polska. Zmieniają się ludzie i ich problemy. Zmienia się Kościół. Na zmiany trzeba reagować, trzeba się im przyjrzeć. Przemyśleć. Wyciągnąć wnioski.
W felietonach pisanych do prasy codziennej ksiądz biskup Tadeusz Pieronek, były sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski, rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie w latach 1998-2004, nie ucieka od żadnego tematu. Pisze o ludziach, polityce, Kościele a nawet… sporcie.

Często spotykam się z pytaniem, dlaczego polscy biskupi nie zabierają głosu na temat tego, co się dzisiaj dzieje w Polsce. (…) To jest grzech zaniedbania. Nie wolno wymawiać się, że to jest mieszanie się do polityki, ponieważ polityka, rozumiana jako roztropna troska o dobro wspólne, wymaga od nich wyraźnej postawy i sprzeciwu wobec lekceważenia w życiu publicznym nawet podstawowych zasad dobrego wychowania, osobistej kultury, dbałości o czysty polski język debaty publicznej, a cóż dopiero, kiedy chodzi o brak pomocy dla potrzebujących.
(fragment książki)

Nie wiem, czy jest jakikolwiek biskup w Polsce, który tyle uczynił dla dialogu między Kościołem a Europą, co Tadeusz Pieronek. Potrafił sprowokować ludzi do mądrej dyskusji.
abp Grzegorz Ryś