Powieść uznana w Związku Radzieckim za tak niebezpieczną, że władze komunistyczne zdecydowały się skonfiskować nie tylko maszynopis, ale również taśmę z maszyny, na której została napisana.
Życie i los to epicka opowieść o drugiej wojnie światowej i wielkie rozliczenie z mrocznymi siłami, które zdominowały historię dwudziestego wieku. Grossmanprzeplata przerażający opis bitwy pod Stalingradem z dziejami jednej rodziny, rozrzuconej przez los od Niemiec po Syberię. Zestawia mieszczańskie wnętrza z gniazdami snajperów, laboratoria naukowe z obozami pracy. Wnika głęboko w umysły swoich bohaterów – chłopca idącego do komory gazowej, a także Hitlera i Stalina. Z dbałością układa skomplikowaną mozaikę oddającą charakter tych nieludzkich czasów, w których mimo wszystko nigdy nie zabrakło nadziei. Wierność szczegółom historycznym i odważna ocena moralna przedstawionych wydarzeń czynią z powieści Grossmana jedno z największych dzieł literatury rosyjskiej dwudziestego wieku.
Nie można pisać o wojnie lepiej niż Grossman, a gorzej – nie ma sensu.
Michaił Szołochow
Grossman jest ważną postacią w historii literatury rosyjskiej. Jego bohaterowie, jak u Dostojewskiego, angażują się w debaty filozoficzne, a kompozycja Życia i losu przypomina Wojnę i pokój Tołstoja. Ideologicznie jednak Grossmanowi najbliżej do Czechowa, który stworzył nowy rodzaj humanizmu, oparty na poszanowaniu wolności i dążeniu ku dobru.
Tzvetan Todorov
Najważniejsza rosyjska powieść dwudziestego wieku.
SZUKASZ INNEJ KSIĄŻKI?
WPISZ TYTUŁ LUB AUTORA LUB TEMATYKĘ:
Monumentalna opowieść o ludziach radzieckich dziejąca się w czasie bitwy o Stalingrad. Grossman wspaniale pokazuje życiorysy wielu ludzi, którzy mieli to nieszczęście żyć w tych trudnych czasach: zwykłych żołnierzy, dowódców, naukowców, szarych ludzi z prowincji i samej Moskwy. Realistycznie przedstawiono ich losy, które mają wspólny mianownik: system. Wyniszczający, chory, niezrozumiały, niebezpieczny, nieprzewidywalny. Niby już wszystko to wiemy, wiemy na temat Związku Radzieckiego dużo, choć niestety nie wszystko (wciąż część dokumentów jest utajniona), ale powieść zrobiła na mnie duże wrażenie. Grossman pisze o ludziach z krwi i kości, opisuje ich nadzieje, cierpienia, miłość, nienawiść, zagubienie, fascynację systemem i strach przed nim. Wierzę Grossmanowi nie tylko z powodu jego stylu, języka, ale również dlatego, że był świadkiem tamtych dni. Sama historia wydania książki jest również bardzo ciekawa. Wspomnę tylko, że autor nie doczekał się wydania tej książki, którą władza mu zresztą zarekwirowała. Kupcie, przeczytajcie, nie będziecie żałować.